Sfeer

Gisteren liep ik met een Brabantse vriendin aan het einde van de middag het terrein op van de Abdij van Egmond. We hadden een strandwandeling gemaakt en kwamen er op de terugweg langs. Het was voor ons beiden nieuw en het imposante gebouw dat boven de bomen zichtbaar was lonkte.

Dat gebouw kom je niet zomaar in, maar de tuin en wat bijgebouwen zijn vrij toegankelijk. Het was er stil, zo laat in de middag waren er geen bezoekers meer. Uit de vlindertuin kwam een monnik, die ons vertelde dat we rustig konden rondkijken – het zou vanzelf duidelijk worden waar we niet mochten komen, want daar stonden bordjes. Niet dat dat altijd veel uitmaakte, voegde hij eraan toe; sommige mensen trekken zich er niets van aan en gaan toch ‘even kijken’. Soms zelfs tot in het gebouw zelf aan toe. Wij verbaasden ons met hem. En toch, toen ik een stuk verderop het eerste bordje ‘Verboden Toegang’ zag, merkte ik: “Oh ja, juist dat bordje Verboden Toegang maakt het ineens heel aantrekkelijk om daar ‘even te kijken’. Want wat valt er allemaal te zien, dat je daar niet mag komen?”

Ongetwijfeld niets bijzonders. Het is de impuls van de zintuigen die je naar het verboden gebied lokt, maar op uitsluitend zintuiglijk niveau valt er vermoedelijk – ik heb het niet gecheckt – niet veel uitzonderlijks waar te nemen. En daar gaat het ook niet om natuurlijk. Achter het bordje begint de spirituele leefwereld van de monniken. Die kent, en behoeft, een bepaalde sfeer, subtiel, zo puur zintuiglijk niet waar te nemen; maar onmiskenbaar aanwezig als je ‘innerlijk luistert en ziet’. Een sfeer die door eeuwenlang spiritueel leven op die plek is gegroeid, niet zonder meer uit te roeien is, maar door al te veel grofstoffelijke benadering wel barstjes kan krijgen. Zo’n sfeer die, als je er gevoelig voor bent,  je als vanzelf gedempt doet praten, ook al geloof je niet in heiligheid. Een sfeer die je in je eigen spirituele dimensie raakt, want die hebben we nu eenmaal allemaal, of we het weten of niet.

De eeuwenoudheid van de plek draagt veel bij aan die sfeer. Uberhaupt is het oud land, er woonden ver voor onze jaartelling al mensen in dit gebied. En meer dan duizend jaar geleden stond hier al een eerste klooster, leefden er al monniken. Lopen op deze grond betekent lopen in de voetstappen van mensen die hier duizenden jaren geleden al leefden. Ook hiervoor moet je een beetje gevoelig zijn, en niet te gefixeerd op je directe, letterlijke zintuiglijke indrukken; je moet je een beetje kunnen inleven, je bewustzijn wat verder vergroten om dat verleden te omvatten en ervoor open te staan. Struinend door de boomgaard met zijn dik 150 verschillende historische appelrassen gebeurt dat bijna vanzelf: een onvoorstelbare diversiteit ten opzichte van wat we nu op de markt of in de supermarkt aantreffen.

Zo samen hier met mijn vriendin in de kloostertuin op dit oerhollandse, oerplatte land – want oh, wat is het hier plat….! verzucht ze – gaan mijn gedachten als vanzelf terug naar het moment dat ik zo’n 26 jaar geleden een heuvel opliep, de tuin in van een toen mij nog onbekend zenklooster buiten Tokio. En ik op dezelfde manier werd geraakt door de sfeer op dat terrein, een sfeer die in een intense stilte zinderde van – naar later bleek –  800 jaar zenbeoefening.

Het is een sfeer die tijd en ruimte doet verdwijnen, die Tokio en Egmond-Binnen, de 10^e eeuw en 21^e eeuw hier nu voor mij samenbrengt. En daarmee een ervaring van verbondenheid teweeg brengt die de kostbaarheid van ons leven eens te meer voelbaar maakt, evenals het lijntje naar toekomstige generaties. Kunnen zij blijven lopen in onze voetstappen, zoals wij lopen in de voetstappen van hen die ons voorgingen?