Helpen

Vorige week gebeurden er een paar dingen waardoor het woord ‘helpen’ ineens een onderwerp van beschouwing werd. Waarom zou je stilstaan bij zo’n woord kun je je afvragen, waarom moeilijk doen? We weten wat het betekent, gebruiken het ‘automatisch’, of vanzelfsprekend, zo ongeveer zoals je je schoenen vastmaakt of de deur openmaakt. Niets bijzonders.

En toch. Soms valt er ineens een ander licht op zo iets vanzelfsprekends, waardoor je er met andere ogen naar gaat kijken. Is je veters strikken ineens een wonderlijke motorische coördinatie van allerlei bewegingen waarvan je vergeten was hoe moeilijk het was om het te leren. Is de sleutel en het slot van de voordeur een staaltje van technisch vernuft, wat een slimmerik die dat ooit heeft verzonnen. En is helpen ineens een vreemd woord, want wie helpt wie nu eigenlijk, en met wat?

Vorige week maandagmiddag kwam ik thuis van een weekendje weg. Toen ik de hal van ons appartementencomplexje inliep meende ik ‘help’ te horen. Ik bleef staan, keek rond, waar kwam dat vandaan? Het bleef even stil, maar toen ik weer verder liep hoorde ik het weer en zag ik tot mijn schrik om de hoek een oude mevrouw op de grond zitten, naast haar rollator. Gevallen, en kon niet overeind komen. Ze zat er al een kwartier. Niet in paniek, niets gebroken of gekneusd, maar alleen redde ze het niet om weer op te staan.

Samen met mij ging het wel. En het was echt sámen, want in mijn eentje kon ik mevrouw ook niet overeind krijgen – ze moest zelf ook iets doen. We waren allebei even blij dat ze weer stond. Ze heeft me uitvoerig bedankt, is nog een bloemenbon komen brengen met haar man, voor mijn ‘hulp’. Heel lief. Voor mij voelde het niet als hulp, maar als volstrekt vanzelfsprekend. Geen haar op mijn hoofd die er over piekert om iemand die gevallen is op de grond te laten zitten – tenzij ze iets gebroken heeft, maar dan bel ik de ambulance.

Hier was het vermoedelijk bij gebleven als er niet later in de week een uitspraak langs was gekomen over hulp. Dat hulp aanvaarden niet betekent dat je gefaald hebt, maar dat je er niet alleen voor staat. Over ‘falen’ is een blog apart te schrijven, en misschien komt dat er nog wel eens van. Nu was de trigger vooral ‘hulp aanvaarden’ en ‘er niet alleen voor staan’. Ik vond het een mooie uitspraak, vooral omdat hij me zo triggerde. Me deed stilstaan en de vraag opwierp: werkt het zo? Wel vanuit de conventionele gedachte dat je dingen alleen of zelf doet, kunt, moet kunnen, er alleen voor staat. Ik moet dan altijd weer aan mijn moeder denken, die na haar herseninfarct regelmatig liet blijken geen ‘hulp’ te willen omdat ze het ‘zelf moest kunnen’, waarbij ze ‘zelf’ verwarde met ‘alleen’.

Maar wat doen we nu eigenlijk ècht alleen? Als je er goed bij stil staat, wordt dan niet vooral duidelijk hoe zeer we eigenlijk vooral van alles samen doen? Ik woon ‘alleen’, maar als er geen verhuurder was die dit appartementje verhuurde, kon dat niet; als er geen bakker was die brood bakte ook niet, geen boer die groenten verbouwde ook niet. Geen fietsenmaker, geen automonteur, geen buren, geen ….vul maar in. Zonder mijn ouders, mijn grootouders ook niet, nog steeds niet, ook al zijn ze overleden. Ik woon dus, zou je kunnen zeggen, ‘al-één’.

Ja, het is een heel andere manier van kijken. Maar zo bekeken sta je er dus nooit alleen voor, doe je het nooit alleen, maar altijd samen. En is er dus niet zozeer sprake van helpen – de een doet iets voor de ander -, maar van samen doen, samen werken. Zoals de gevallen mevrouw ook iets moest doen, samen met mij, om overeind te komen. Zoals ik, doordat wij haar samen weer op de been kregen, bevrijd raakte van de schrik en bezorgdheid van een gevallen mevrouw in onze hal. Zoals een kind ook zelf op zijn beentjes moet staan en ze moet bewegen, als het aan de hand van zijn moeder leert lopen. Zoals de moeder vreugde ervaart als haar kind dat aan haar hand gaandeweg leert doen.  

Samen heft het onderscheid op tussen mij en de ander. Da’s anders kijken, en anders voelen.